Ο Φρόϋντ, το Ινστιτούτο Τάβιστοκ και ο
ανιψιός του Μπερνέζ.
Ο Φρόϋντ, το Ινστιτούτο Τάβιστοκ και ο ανιψιός του Μπερνέζ.
Ο Φρόϋντ στα 82 και με τα σοβαρά προβλήματα της υγείας του εγκαταλείπει την Βιέννη το 1938 για να ζήσει στο Λονδίνο. Λίγο πριν είχε συλληφθεί η κόρη του Άννα, αλλά μετά από πιέσεις στο ναζιστικό καθεστώς αφέθηκε ελεύθερη. Ο Φρόϋντ με το ισχυρό δίκτυο γνωριμιών που διέθετε (μεταξύ των οποίων ήταν η Μαρία Βοναπάρτη μαθήτρια του, εγγονή του Ναπολέοντα, ο αμερικανός πρέσβης στο Παρίσι William Bullitt και κυρίως ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρούσβελτ, ο οποίος σε τηλεγράφημα του, προς τον Χίτλερ, τον προειδοποιούσε ότι αν ασκηθεί βία προς στον Φρόϋντ θα θεωρηθεί εχθρική πράξη) κατάφερε να σώσει μέλη της οικογένεια του, όχι όμως τις τρείς αδελφές του.
Ο χημικός δρ. Anton Sauerwald, κατασκευαστής βομβών, και παράλληλα εξαιρετικός κηπουρός, έχει επιφορτιστεί από το ναζιστικό καθεστώς να παρακολουθεί τον Φρόϋντ και να καταγράφει τις δραστηριότητες του, επιστημονικές, κοινωνικές και οικονομικές. Η Γκεστάπο είχε την πληροφορία ότι ο Φρόϋντ διέθετε σε πολλές τράπεζες στον κόσμο μεγάλα χρηματικά ποσά, δεδομένου ότι ήταν ένας ακριβοπληρωμένος θεραπευτής. Η αστική τάξη ακριβοπλήρωνε τις συνεδρίες του.
Το κόστος μιας συνεδρίας ήταν 45 δολάρια τα οποία εκτιμούνται σε 4.000 δολάρια, σήμερα. Ο Sauerwald έδειξε μια τρομερή έλξη προς τον Φρόϋντ, από τη στιγμή που ήρθε σε επαφή με το έργο του, έτσι κατάφερε να κρύψει τα χρηματικά ποσά που διέθετε σε ξένες τράπεζες ο Φρόϋντ και παράλληλα να χρηματίσει ένα ολόκληρο ναζιστικό κύκλωμα το οποίο ήταν υπεύθυνο για τις απελάσεις των Εβραίων.
Ο Φρόϋντ θα ταξιδεύσει στην Αγγλία, έχοντας υπογράψει μια υπαγορευμένη δήλωση με την οποία ευχαριστούσε την Γκεστάπο και αφήνοντας πίσω του τα χάπια που κουβαλούσε μαζί με τα πούρα του, χάπια που θα τα χρησιμοποιούσε σε περίπτωση που συλλαμβανόταν από τους ναζί για να αυτοκτονήσει.
Με την βοήθεια της Μαρίας Βοναπάρτη, (με δικές της δαπάνες) θα βρεθεί σε μια βίλα γεμάτη με ελληνικούς και αιγυπτιακούς θησαυρούς, στο Λονδίνο κοντά στο Regent’s Park.
Εκεί μαζί με τα εγγόνια του και τον σκύλο του Chow Lun θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του, έχοντας αρνηθεί πρόσκληση από Αμερική λέγοντας ότι η «Αμερική είναι μια μεγάλη χώρα και ένα μεγάλο πρόβλημα».
Το 1939 ο Φρόϋντ φεύγει από τη ζωή, αλλά σε αυτόν τον έναν χρόνο που βρίσκεται στο Λονδίνο, ο Φρόϋντ θα συνεργαστεί με το ινστιτούτο Τάβιστοκ και δεν ήταν ο μόνος από τους διανοούμενους της εποχής, για να θυμίσουμε και τον Kurt Lewis εκ των ιδρυτών της Σχολής της Φρανκφούρτης ο οποίος με τις κοινωνιολογικές του μελέτες προσέφερε πολλές υπηρεσίες στο Ινστιτούτο Τάβιστοκ.
Για πολλούς ερευνητές ο Φρόϋντ θα αντικαταστήσει τον John Rawlings Rees από τους πρώτους διευθυντές του Τάβιστοκ.
Ο John Rawlings Rees είχε δείξει ενδιαφέρον για το έργο του Φρόϋντ, και στο βιβλίο του με τίτλο «Στρατηγικός σχεδιασμός για την ψυχική υγεία» υπογράμμιζε τους σκοπούς του Τάβιστοκ τονίζοντας ότι :
«Επιδιώκουμε να ρυθμίσουμε τις ψυχικές δραστηριότητες και τα ανακλαστικά των συμπεριφορών. Ως εκ τούτου πρέπει να τολμήσουμε να διαχειριστούμε κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα στις κοινωνικές και πολιτικές εκφράσεις των μαζών. Η πρόσβαση μας σε διδακτικά επαγγέλματα και στην εκκλησία κρίνεται αναγκαία. Μια σχετική δυσκολία αλλά όχι και αξεπέραστη είναι να διεισδύσουμε και στην ιατρική επιστήμη....Η δημόσια ζωή, η πολιτική, η βιομηχανία, πρέπει να βρίσκονται μέσα στη σφαίρα μας. Εάν θέλουμε να διεισδύσουμε στις επαγγελματικές και κοινωνικές δραστηριότητες των ανθρώπων, πιστεύω ότι πρέπει να μιμηθούμε τους Totalitarians και να λειτουργήσουμε ως Πέμπτη Φάλαγγα!
Οι θέσεις μας για την ψυχική υγεία πρέπει να προχωρήσουν και να εξαπλωθούν... ». (Βλέπε MENTAL HEALTH, τόμος 1, αρ. 4, Οκτώβριος 1940).
Στην ίδια περίοδο που ο Φρόϋντ εγκαταλείπει την Αυστρία ένας άλλος της οικογενείας των Φρόϋντ, ο ανιψιός του Εντουάρντ Μπερνέζ άφηνε και εκείνος την Αυστρία για να εγκατασταθεί με την οικογένεια του στις ΗΠΑ.
Και κάποιος άλλος ανιψιός του Φρόϋντ, αξιωματικός του αμερικανικού στρατού, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θα συλλάβει τον ναζί Sauerwald - ο οποίος φυγάδευσε τον Φρόϋντ, - με την κατηγορία της υπεξαίρεσης της περιουσίας της οικογένειας Φρόϋντ, (οι Φρόύντ ήταν μια μεγάλη οικογένεια η οποία αποτελείτο από 16 μέλη με οικονομική επιφάνεια) και θα δικαστεί παραδειγματικά παρά τις εκκλήσεις του, προς την Άννα Φρόϋντ να τον βοηθήσει.
Ο Μπερνέζ (ειρήσθω εν παρόδω ο Μπερνέζ υπήρξε από τους επιτυχημένους της οικογένειας Φρόυντ, όπως και ο εικαστικός Λ. Φρόυντ, η οικογένεια είχε τρομερή πνευματική και καλλιτεχνική δραστηριότητα) ήξερε καλά το έργο του θείου του και ιδιαιτέρως ήταν γοητευμένος από το βιβλίο του, με τίτλο: «Η ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του εγώ» το οποίο είχε δημοσιευτεί το 1921 στη γερμανική γλώσσα.
Εδώ ο Φρόϋντ,, καταπιάνεται με το ζήτημα της ψυχολογικής ανάλυσης της έννοιας της μάζας, και τον σχηματισμό των ετερόκλητων ατόμων τα οποία διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά και παροδική ομοιογενή συμπεριφορά.
Εξετάζει τα πορίσματα του Λε Μπόν και διερευνά το ασυνείδητο στην ερμηνεία των κοινωνικών μηχανισμών της μάζας. Στη συνέχεια, ο Φρόϋντ αναφέρει τους ισχυρισμούς του ΜακΝτούγκαλ περί ψυχολογίας των μαζών, εκεί όπου οι ανοργάνωτες μάζες αρχίζουν να οργανώνονται, και τα αρνητικά στοιχεία της μάζας και ο παροδικός χαρακτήρας τους εξαλείφονται.
Η μάζα έχει ανάγκη από έναν ηγέτη για να οργανωθεί σύμφωνα με τον Φρόύντ, αντανακλάται επάνω στη λειτουργία της σχέσης γιού και πατέρα.
Η ανθρωπότητα, αποτελεί μια «πρωταρχική ορδή» και καθίσταται μία ομάδα ατόμων ισότιμων μεταξύ τους αλλά ερωτοληπτικά υποταγμένων στον φύλαρχο.
Ο Φρόιντ έχει επίσης αναδείξει στο έργο του Τοτέμ και ταμπού, την παραπάνω σχέση, αλλά τώρα εξετάζει και τη νιτσεϊκή έννοια του υπερανθρώπου, ο οποίος ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του φυλάρχου της ορδής και αδέσμευτος ο ίδιος από λιβιδινικούς δεσμούς, θα παραμείνει αυτόνομος και απεριόριστα ναρκισσιστής.
Για τον Φρόϋντ η μάζα δεν είναι παρά μία αναβίωση της πρωταρχικής ορδής, και εκεί πίστευε ότι μπορούμε να διακρίνουμε, ή να ερμηνεύσουμε τα «πρωτόγονα» χαρακτηριστικά των μαζών, δηλαδή, στοιχεία όπως είναι η παρορμητικότητα, η συναισθηματικότητα, η δεκτικότητα, καθώς επίσης και η άλογη συμπεριφορά των μελών της μάζας.
Στο παραπάνω σκεπτικό ο Φρόϋντ διαβλέπει και τη σχέση μεταξύ του υπνωτιζόμενου και του υπνωτιστή σαν σχέση μεταξύ δύο ατόμων, η οποία εγκαθίσταται με τον υπνωτιστή στη θέση του καθοδηγητή, του ινστρούχτορα, του αρχηγού, και του υπνωτιζόμενου, στη θέση του παρακολουθήματος, του εξαρτημένου, του καθοδηγούμενου, του υπομνηματιστή, εξηγώντας έτσι τη διαδικασία της ύπνωσης ως υπόμνηση απωθημένων του ασυνειδήτου.
Οι πρωτόγονες αντιλήψεις του φύλαρχου και του πατέρα της παιδικής εικονοφαντασίας, μετασχηματίζονται, μεταποιούνται, βρίσκουν καινούργιους ρόλους και τη θέση τους, θα πάρουν πλέον ο αρχηγός, ο καθοδηγητής, ο ινστρούχτορας, ο τεχνοκράτης, ο ειδήμων, ο κομισάριος κλπ.
Στο συγκεκριμένο έργο του Φρόϋντ, θα σταθούν τόσο το Ινστιτούτο Τάβιστοκ, όσο και ο ανιψιός του Μπερνάζ.
Ο Μπερνάζ επηρεασμένος και από τον Wilfred Trotter, κατανοεί το πρόβλημα της επιθυμίας η οποία ουσιώνεται σε ανάγκη και καλύπτεται από την αγωνία μιας αναδιήγησης, ενός νέου μοντέλου ζωής που χαράσσεται ως το άλλο και το καινούργιο.
Η ανάγκη διαμεσολαβείται για τον Μπερνάζ, γίνεται η φάκα που θα πιαστεί ο πολίτης – καταναλωτής. Η ανάγκη (και όχι μόνο η υλική ανάγκη, αλλά και η πνευματική) έχει απαιτήσεις από ένα σημείο, η ερμηνεία του σημείου εξαρτάται και από άλλους παράγοντες εκτός του σημαίνοντος και του σημαινόμενου που επιδιώκει ο παραγωγός του σημείου. Τα σημεία ερμηνεύονται ως ιδεολογίες, ως στερεότυπα, ως προϊόντα, αλλά όλα αυτά για να έχουν αντοχή και διάρκεια πρέπει να φετιχοποιηθούν.
Είναι γνωστό ότι ο Μπερνάζ, όταν ήθελε να διαφημίσει συγκεκριμένο τύπο τσιγάρου, επισκέφτηκε τον ψυχαναλυτή Μπρίλ, (φίλος, αλλά και μεταφραστής του Φρόϋντ στα αγγλικά) για να τον βοηθήσει να κατανοήσει τα σημαινόμενα των γυναικών που καπνίζουν.
Εκείνος του διατύπωσε την άποψη ότι στις γυναίκες τα τσιγάρα αντιπροσωπεύουν το πέος ως σημείο - σύμβολο και παράλληλα την ανδρική εξουσία, του τόνισε μάλιστα, ότι αν θα μπορούσε να δημιουργήσει μια αναδιήγηση η οποία θα έλεγε ότι το τσιγάρο εκφράζει την αμφισβήτηση της εξουσίας από τις γυναίκες αυτό θα είχε τρομερή επιτυχία.
Έτσι ο Μπερνάζ κατανοεί ότι στην διαφήμιση και στην πολιτική δεν θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία του ανάτρεπτου, και στερητική τροποποίηση. Το αποτέλεσμα σε πολιτικό επίπεδο ήταν να καταφέρει ο Μπερνάζ το 1954, να ανατρέψει τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της Γουατεµάλας, Jacobo Árbenz και να ακυρώσει την επανάσταση που γινόταν στη χώρα του.
Ο Μπερνάζ πίστευε στο ασυνείδητο και στις δυνάμεις που κρύβονται σ’ αυτό, δυνάμεις οι οποίες καταφέρνουν να δημιουργούν αξεπέραστες φετιχοποιημένες εξαρτήσεις.
Ο Γιόζεφ Γκαίμπελς (μετρ της προπαγάνδας) όπως και το ινστιτούτο Τάβιστοκ πίστευαν - και το ινστιτούτο εξακολουθεί να πιστεύει, - στη σημειωτική οικονομία η οποία εισβάλει σιγά - σιγά και μεθοδικά με ένα μίγμα από προβολές και διακυμάνσεις που στόχο έχουν την πρακτική των κομάντος.
Ο άνθρωπος ως δέκτης απορροφά μηνύματα που λειτουργούν ως ντους μέχρι να φθάσουν στο στάδιο της αποδοχής του σκοπούμενου.
Στην αρχή ρίχνεται η πρόταση που επιθυμεί η πολιτική διαχείριση να περάσει.
Ακόμη και αν κριθεί αδιανόητη, από τις μεγάλες μάζες, η πρόταση βαφτίζεται ως προοδευτική με την συνέργεια των επιστημονικών κοινοτήτων, δηλαδή καταξιώνεται επιστημονικά. Μετά βαφτίζεται ως πολιτικά ορθή, και προωθείται για να καταστεί γνωστή στο ευρύ κοινό.
Το αμέσως επόμενο στάδιο είναι να γίνει αποδεκτή από το ευρύ κοινό και στο τέλος να νομοθετηθεί. Στόχος να ιδεολογικοποιηθούν στις μεγάλες μάζες οι παραμορφωτικές προκαταλήψεις.
Ο ολοκληρωτισμός πλέον δεν συντάσσεται με διατάγματα και σε στρατιωτικές επεμβάσεις, αλλά περνάει μέσα από την κατασκευή των ερεθισμάτων και την χειραγώγηση των αντιδράσεων.
Η υπαρκτή, άμεση και θανάσιμη απειλή, σήμερα είναι να σου δημιουργούν τόσο την αναζήτηση και την ανάγκη όσο και τη λύση και την κάλυψη των αιτημάτων, έτσι και αλλιώς η κοινωνία είναι μεταπλάσιμη.
Εξάλλου ο ποντικόμορφος μπηχαβιορισμός έχει κάνει καλή δουλεία εδώ και χρόνια μαζί με τους θετικιστικούς περι-ορισμούς.
Οι τεχνικές ατομικοποίησης (σε αυτές εκπαιδεύτηκαν και οι μυστικές υπηρεσίες των αγγλοαμερικανών, η OSS σήμερα CIA και η SOE - SIS στο ινστιτούτο Τάβισκοκ έλαβαν εκπαίδευση για να μπορούν να αποκρυπτογραφούν τις ανθρώπινες ανάγκες και αδυναμίες (ύστερα από συμφωνία μεταξύ Ρούσβελτ και Τσώρστιλ η εκπαίδευση ήταν κοινή και προωθημένη) οι οποίες προσαρμόζουν το υποκείμενο σε ντιρεκτίβες, ξεκινούν από το να σερβίρουν τις παραστάσεις απορρόφησης του νου και συνεχίζουν στη διαδικασία ολοποίησης, δηλαδή στην αναγνωσιμότητα της ταυτότητας. Η μικροφυσική της εξουσίας (βλέπε και όσα λέει σε άλλο επίπεδο αλλά πολύ κοντά με αυτό που λέμε εμείς εδώ ο Μ. Φουκώ) διακατέχεται από τακτικές και από τεχνικές, από προσεταιρισμούς και παραστατικά στερεότυπα.
Η σημερινή παραγωγική ηθική ως μοντέλο εξουσίας, δεν πυροδοτείται από την ντροπή ή την υπερηφάνεια αλλά από την επιφάνεια της προβολής να είμαι μέσα στη μοναδικότητά μου και παράλληλα αναγνωρισμένος, - ταυτοποιημένος, από τους άλλους. Ο Leary θα έλεγε να σαγηνευτώ από το νευρωσωματικό κύκλωμα του V μινι – εγκεφάλου (κάποιος συμβατός νευροεπιστήμονας θα μιλούσε για τον ηλεκτρικό ερεθισμό των ειδικών υπο-φλοιϊκών σχηματισμών), εκεί όπου όλα εξατομικεύονται και προβάλουν ως ιδανικά. (Ο Ornstein και η σχολή του μας έχουν δείξει πολλά). Οι ψυχικές λειτουργίες πλέον χορογραφούνται ως τυπικές εκδηλώσεις της επικυριαρχίας των υποφλοιωδών κέντρων επάνω στις φλοιϊκές λειτουργίες του εγκεφάλου σε φάσεις παρόξυνσης και χειραγώγησης.
Η ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΕΧΕΙ ΞΕΚΑΘΑΡΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ.
Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ ΟΜΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΝΩΜΕΝΟΙ
ΧΩΡΙΣ ΚΟΜΜΑ ,ΧΩΡΙΣ ΔΟΓΜΑ,ΧΩΡΙΣ ΧΡΩΜΑ.
